توصیه های امام صادق (ع) به شیعیان

توصیه های امام صادق (ع) به شیعیان

امام صادق علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند، اگر یکی از شما در راه خدا، زمینی پر از طلا احسان کند اما به برادر ایمانی خود حسد ورزد، با همین طلاها بدنش داغ خواهد خورد و کیفر خواهد دید.

منبع: رسالت

 در اینجا گوشه ای گلچین شده از فرمایشات و سفارشات ام جعفر صادق علیه الشسلام است به شیعیان را می خوانیم:

1 - توصیه امام به زید شحام زید شحام می‏ گوید: ابوعبدالله (ع) به من فرمود: به همه کسانی که به نظر تو، مطیع ما هستند و از ما حرف می‏شنوند، سلام برسان. من همه شما را به تقوای الهی و ورع دینی فرا می‏خوانم و اینکه برای خدا کوشش کنید، راستگو باشید، ادای امانت کنید و سجده‏های طولانی داشته باشید و برای یکدیگر، همسایگان خوبی باشید که محمد(ص)، با این تعالیم و آموزش ها آمده است. امانت و ودیعه اشخاصی را که شما را امین شناخته‏اند و چیزی را به شما سپرده‏اند، چه نیکوکار باشند یا بدکار، به ایشان سالم پس دهید؛ زیرا رسول الله صلوات الله علیه دستور دادند که حتی نخ و سوزن امانتی هم تحویل شود.

به خویشاوندان و اقوام خود صله و احسان کنید و بر جنازه آنان و در تشییع شان حضور یابید و بیمارانشان را عیادت کنید و حقوق ایشان را ادا نمایید؛ چون اگر یکی از شما (چنین رفتار کند و) در دین خویش ورع داشته باشد، راست بگوید، ادای امانت کند و با مردم خوش اخلاق و خوشرفتار باشد، گفته می‏شود: این جعفری است و من خوشحال می شوم و از این وضع دلشاد می‏ گردم و گفته می ‏شود: این گونه است ادب و تربیت جعفر. اما اگر جز این باشید، گرفتاری و ننگ و عار شما بر من است و گفته می‏شود: این گونه است تعلیم و تربیت جعفر! به خدا سوگند، حدیث کرد مرا پدرم که مردی در میان قبیله‏ ای، از شیعیان علی (ع) شمرده می‏ شود که وارسته ‏ترین، امانت ‏دارترین، راستگوترین و در زمینه قضاوت، عادل ترین آنان باشد و وقتی از افراد قبیله راجع به او سئوال شود که او چگونه مردی است؟ پاسخ دهند: چه کسی همانند اوست؟ راستی که او امین ‏ترین و صادق‏ ترین ماست.

2 - توصیه امام به مؤمن طاق ای پسر نعمان! از مراء و لجبازی دور باش که عمل تو را تباه می ‏سازد و از جدال و کشمکش بپرهیز که تو را هلاک گرداند و از ستیزه جویی های فراوان بپرهیز که تو را از خدا دور می ‏کند. مردمی در زمان گذشته وجود داشته ‏اند که سکوت را تمرین می ‏کردند و شما سخن گفتن و حرف زدن را یاد می ‏گیرید. جمعی از پیشینیان به قصد عبادت و بندگی، ده سال سکوت می‏ کردند و خود را بدین وسیله می ‏آزمودند که اگر در این آزمایش سرافراز بیرون می‏ آمدند، خود را اهل تعبد و بندگی می‏ دانستند، والا می ‏گفتند: من کجا و بندگی خدا کجا؟ می‏ گفتند: کسی نجات پیدا می ‏کند که از گناه و لغزش و حرف زشت کاملاً بپرهیزد و سکوت نماید و در دولت باطل، بر آزار و اذیت، شکیبا باشد. اینان برگزیدگان، خالصان و دوستان واقعی خدایند و مؤمنان راستین همینان هستند.

 به خدا سوگند، اگر یکی از شما در راه خدا، زمینی پر از طلا احسان کند اما به برادر ایمانی خود حسد ورزد، با همین طلاها بدنش داغ خواهد خورد و کیفر خواهد دید. ای پسر نعمان! هر کس از او چیزی سئوال شود و با اینکه (اجمالاً) می ‏داند ولی بگوید نمی‏ دانم، بدون شک با مسائل علمی منصفانه برخورد کرده است. مؤمن در جایی که نشسته است، دچار وسوسه حسد می‏ شود؛ لیکن وقتی بلند شد و رفت، حسد و کینه هم از بین می ‏رود. ای پسر نعمان! اگر می ‏خواهی دوستی برادر دینی تو برایت خالص باشد، با او مزاح نکن. لجبازی، فخرفروشی و ستیزه نیز منما. دوستت را از همه اسرار و رازهایت آگاه مساز، بلکه به همان اندازه که اگر دشمن تو آگاه گردد، نتواند ضرر و زیانی به تو بزند؛ چون دوست هم ممکن است روزی دشمن شود. ای پسر نعمان! بلاغت نه با تیززبانی و تندگویی است و نه با پر حرفی، بلکه فقط به معنی توجه داشتن و دلیل محکم آوردن است.

3 - توصیه امام به حمران بن اعین ای حمران! در زندگی خود، به اشخاص پایین ‏تر از خود (در مکنت و دارایی) نظر کن و به مردمی که در توانایی مالی از تو بالاترند نگاه نکن؛ چون در این صورت است که به قسمت و بهره خود قانع و راضی خواهی بود و بدین وسیله، به بهره بیشتری از سوی پروردگارت دست خواهی یافت. بدان که عمل و عبادت اندک ولی دائم و پیوسته که بر مبنای یقین باشد نزد خداوند با ارزش تر از عمل و عبادت زیادی است که بر اساس یقین نباشد. بدان که هیچ ورع و تقوایی، برتر از اجتناب از حرام های الهی و خودداری از آزار مؤمنان و غیبت ایشان نیست. هیچ زندگی گواراتر از خوش اخلاقی و هیچ مالی سودمندتر از قناعت به کفاف و هیچ جهلی مضرتر از عجب و خودپسندی نیست.

4 - توصیه امام به مفضل بن عمر تو را و خودم را به تقوای الهی و اطاعت از فرمان او سفارش می‏کنم؛ زیرا طاعت، ورع، تواضع برای خدا، آرامش، کوشش، عمل به فرمان الهی، خیرخواهی برای رسولان او، تلاش در تحصیل رضای خداوند و اجتناب از محرمات الهی، همگی از آثار و نتایج تقواست. بدون تردید آن کس که تقوا پیشه می‏ سازد، خود را به خواست خدا از آتش برکنار نگاه داشته و به تمام خیر دنیا و آخرت دست یافته است. هر کس دیگران را به رعایت تقوا و داشتن پروا دعوت و توصیه کند، بهترین موعظه و نصیحت را انجام داده است. خداوند در پرتو لطف و مرحمتش ما را از متقیان و پرواپیشگان قرار دهد.

5 - توصیه امام به جمیل بن دراج بهترین شما، سخاوتمندان شماست و بدترین شما بخیلان و تنگ نظران شماست. از عمده‏ ترین کارهای شایسته، نیکی و احسان به برادران دینی و کوشش در رفع نیازمندی های ایشان است که بدین وسیله دماغ شیطان به خاک مالیده می ‏شود و انسان از شعله آتش محفوظ می ‏ماند و وارد بهشت می ‏شود. ای جمیل! این سخن مرا به یاران و اصحاب نیکوکارت برسان. جمیل پرسید: فدایت شوم، اصحاب نیکوکار من کیستند؟ امام فرمود: آنان که هم در سختی و هم در رفاه به برادران دینی خود نیکی و احسان می‏ کنند. ای جمیل! انجام چنین کاری برای شخص دارا، آسان است. خداوند عزوجل شخص نادار را در این زمینه ستوده است، آنجا که فرمود: «و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصة و من یوق شحّ نفسه فاولئک هم المفلحون».

6 - توصیه امام به معلی بن خنیس امام خطاب به معلی، موقعی که عازم سفر بود فرمود: ای معلی! تنها از خداوند عزت بخواه که تو را عزیز خواهد کرد. معلی پرسید: چگونه، ای فرزند رسول خدا؟ امام فرمود: ای معلی! از خدا بترس، همه چیز از تو خواهد ترسید. ای معلی! با عطا و بخشش، محبت دوستانت را به سوی خود جلب کن که خدای تعالی عطا و بخشش را عامل محبت و خودداری و منع را انگیزه عداوت و دشمنی قرار داده است. پس اینکه از من چیزی بخواهید و من آن را به شما بدهم، نزد من دوست داشتنی ‏تر از آن است که چیزی از من نخواهید و من هم چیزی به شما ندهم و در نتیجه نسبت به من احساس کینه و عدوات کنید. هر چه خداوند عزوجل به دست من به شما می ‏رساند، در حقیقت، سپاس برای اوست. پس در برابر عطا و بخشش من، سپاسگزار خدا باشید.

7 - توصیه امام به سفیان ثوری سفیان می ‏گوید: صادق، فرزند صادق یعنی جعفر بن محمد علیهما السلام را دیدار و عرض کردم: ای فرزند رسول الله! مرا توصیه و سفارش فرمایید. امام فرمود: ای سفیان! شخص دروغگو، مروت و مردانگی و آدم بی حال، دوستی و رفاقت و انسان حسود، راحتی ندارد. شخص بد اخلاق، به سیادت و آقایی نمی ‏رسد. سفیان: باز بفرمایید. امام: ای سفیان! به خدا اطمینان داشته باش تا مؤمن راستین شوی و به قسمت خدا راضی باش تا بی نیاز گردی و با همسایه ‏ات به خوبی رفتار کن تا مسلمان شمرده شوی و هرگز با شخص فاجر و نابکار، همصحبت و رفیق مباش که او فجور و زشتکاری به تو یاد می ‏دهد و همیشه در مسائل زندگی با کسانی که از خدا خشیت دارند، مشورت کن. سفیان: باز بفرمایید. امام :ای سفیان! هر کس خواهان عزت باشد بدون قوم و خویش و بی نیازی بخواهد بدون مال و دارایی و طالب شکوه و عظمت باشد بدون سلطنت و حکومت، باید از چارچوب ذلت و خواری معصیت بیرون آید و به دایره عزت طاعت الهی قدم بگذارد.

یک روز سفیان به امام صادق (ع) عرض کرد: از حضورتان نمی‏ روم مگر آنکه مرا حدیث بفرمایید. امام فرمود: من برای تو حدیث بازگو می‏ کنم، ولی زیادی حدیث تو را سود نمی ‏بخشد. ای سفیان! هرگاه خداوند نعمتی به تو عطا کرد و تو دوست داشتی که آن نعمت برای تو پایدار بماند، پس فراوان حمد و سپاس خدا را به جای آور که خداوند عزوجل در قرآن می‏فرماید: «لان شکرتم لازیدنکم» (اگر سپاس گویید، بر (نعمت) شما می‏افزایم). (سوره ابراهیم، آیه 7) اگر روزی تو اندک شد و دیر به تو رسید، زیاد استغفار کن که در قرآن می‏ فرماید: «استغفروا ربکم انه کان غفاراً یرسل السماء علیکم مدراراً و یمددکم بأموال و بنین و یجعل لکم جنات و یجعل لکم أنهاراً» (از خداوند طلب مغفرت کنید که او بسیار عفو کننده است. آسمان را برای شما می‏ باراند و شما را با دارایی ها و فرزندان، کمک و یاری می‏ کند و برای شما باغ ها و بهشت ها قرار می ‏دهد و رودها و چشمه‏ ها جاری می‏ سازد). (بقره آیه ، 171) ای سفیان! هرگاه از دست سلطان و جباری محزون و دلگیر شدی، زیاد «لاحول و لا قوة الا بالله» بگو که آن کلید فرج و گشایش و گنجی از گنج های بهشتی است.

سفیان پس از شنیدن این نصایح و توصیه ها با حرکات دستش می ‏گفت سه سفارش و چه سفارش هایی!

منابع و مآخذ :

1 - اصول کافی، ج 2، ص 636

2 - روضه کافی، ص 288

3 - روضه کافی، ص 244

4 - بصائر الدرجات، ص 526

5 - الحشر، 9 خصال، ص 96

6 - مجالس شیخ طوسی، مجلس 11

7 - بحار الانوار، ج 78، ص 192

8 - همان کتاب، ص 226، حدیث 96

مطالب مرتبط

حدیث روز/ دعای امام صادق(ع) برای فرج آل محمّد(ص)

تشریح نامه امام عسکری(ع) به ابن بابویه

چه ذکری حد ندارد؟

گوشه ای از عزت و عظمت امام حسن عسکری(ع)

چرا نامه اعمال به امام زمان(عج) عرضه می‌شود