سید ابراهیم رئیسی چگونه میاندیشد؟/ مفهوم سیاستمدار ربّانی و عمیقاً مردمی
سید ابراهیم رئیسی چگونه میاندیشد؟/ مفهوم سیاستمدار ربّانی و عمیقاً مردمی
رجانیوز-گروه سیاسی: اولین دور از مناظرات انتخابات ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که حجت الاسلام و المسلمین رئیسی برخلاف تصور بسیاری از کارشناسان به جای ورود در مجادلاتی که مسئلهاش مردم نبود، حسابش را به کلی از اصولگرایی و اصلاحطلبی جدا کرد و کوشید آنجا که مسئله، مردم است ورود پیدا کند.
این اما همه آنچه باید در خصوص رئیسی بدانیم نیست. واقعیت آن است که رئیسی صاحب گفتمانی متفاوت و نوست و قواعدی برای سیاستورزیاش دارد که این همه را در گفتار او به وضوح میتوان دریافت. رهاورد این گفتمان نو، نوعی ارتقای گفتمانی در سپهر سیاستورزی ایران اسلامی خواهد بود.
آنان که مبلغ رئیسی و گفتمان اویند، پیش از همه باید این تفاوتها را دریابند تا هم بتوانند پیامرسان خوبی برای این گفتمان باشند هم به واسطه تحمیل پیشفرضهایشان در قضاوت نسبت به او، دچار ابهام و پرسش نشوند.
در ادامه نگاهی به دیدگاههای حجت الاسلام و المسلمین رئیسی خواهیم داشت.
*رئیسی عمیقاً عاشق مردم است
برخلاف سیاستمدارانی که مدعی حمایت از مردم و دلسوزی برای مردم هستند اما در واقع مسئلهشان کسب قدرت است و نگاهی از بالا به پایین به مردم دارند، رئیسی نگاهی واقعاً محبتآمیز و خاکسارانه به مردم دارد. اینکه میگوید با فقر بزرگ شده صرفاً یک شعار نیست.
او یکی از شاخصههای حضرت امام را مردمباوریاش میداند و این شاخصه را اینگونه شرح میدهد:«امام در تمام شرایط مردم را باور داشتند و شاید بسیاری حرف از درک مردم می‌زنند و می‌گویند مردم اما بسیاری از این حرف‌ها تشریفاتی است اما امام وقتی می‌گفت مردم؛ مردم را باور داشت.»
او ادامه میدهد:«نگاه به مردم در فرهنگ دینی ما با فرهنگ‌های دیگر متفاوت است به طوری که در علم مدیریت شعار مشتری‌مداری را داریم اما در نظام مدیریت دینی سخن از امر بالاتری است و آن عشق به مردم است.» رئیسی میگوید:«امام(ره) به مردم محبت داشتند و در نظام اسلامی دوست داشتن مردم دوست داشتن همراه با عشق است.»
*تربیت مقدمه و لازمه عدالت است
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی میگوید:«دولت به معنای دولت اسلامی و حاکمیت اسلامی (نه به معنی تفکیک قوا بنابر نظر مونتسکیو)، مبتنی بر تربیت است؛ یعنی توسعه‌ای مبتنی بر اخلاق و تربیت. حتی اگر بحثِ عدالت اجتماعی هم می‌شود، در قرآن کریم می‌فرماید: «لیقوم الناس بالقسط»؛ سخن در این است که جامعه باید خودش قسط و عدالت را برپا کند. چطور عدالت برپا می‌شود؟ باید آموزش‌های دینی و تربیت الهی و هدایت جامعه را به آنجایی سوق دهد که خود مردم در جامعه عدالت را حاکم کنند. فاعل «لیقوم الناس بالقسط» ناس است؛ یعنی قرار است خود ناس اقامه قسط کند و ناس هم با هدایت و تربیت قسط را برقرار می‌کند. وقتی بحث از دولت رفاه می‌شود؛ بله رفاه اجتماعی که در آن برخورداری از مواهب اجتماعی بر اساس آن بایدها و نبایدها الهی است که نفی نمی‌شود، اما معلوم باشد که اساس و مبنای توسعه، مبتنی بر اخلاق، تربیت و عدالت است که باید در حوزه‌های مختلف جریان داشته باشد.»
او تصریح می‌کند:«در فرهنگ دینی ما هیچ واژهای پس از توحید به اندازه عدالت فراگیر نیست و عدالت با اعتدال فرق می‌کند. وقتی حکومت و نظامی مبتنی بر هدایت شد آنوقت خود مردم اقامه قسط و عدل می‌کنند و عطش اجرای عدالت با تربیت انسانها شکل میگیرد که خودشان حقخواه میشوند.»
*جایگاه عدالت در توسعه
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی میگوید:«باید برای توسعه اقتصادی و خصوصیسازی تعریفی مبتنی بر فرهنگ دینی جامعه صورت گیرد. الگوی توسعه اقتصادی که نظام سرمایهداری آن را معرفی می‌کند، بر مصرفگرایی تأکید دارد. این الگو نباید در جامعه اسلامی مورد توجه قرار گیرد. جوامع توسعهیافته در دنیا بسیارند، اما ما توسعه‌ای را میپذیریم که عدالت در آن مدنظر قرار گیرد.»
او عدالت را یکی از شاخصههای مکتب امام میداند و میگوید:«در فرهنگ دینی ما بعد از توحید هیچ مفهومی فراگیرتر از مفهوم عدالت وجود ندارد، سخن در عدالت به معنای عدالت ثبوتی نیست بلکه سخن در عدالت اثباتی و اجرایی است.» او میافزاید:«امام از همان ابتدا پرچم عدالت را برافراشت چرا که می‌خواست عدالت اجتماعی در جامعه حاکم باشد.»
*رئیسی، مطلوب را عالم ربانی بودن میداند
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی میگوید:«امام(ره) در فلسفه، فقه، عرفان، کلام و علوم دیگر صاحبنظر بود اما آنچه مردم را عاشق امام(ره) کرد، ربانی بودن او بود. بهشتی نیز انسانی عالم و فاضل و یک روحانی برجسته و تشکیلاتی بود اما آنچه مردم را عاشق او کرد، این بود که بهشتی یک انسان خدامحور، تکلیفمدار و ولایتمدار بود که برای بیان حق و دفاع از دین سر از پا نمیشناخت. به همین دلیل است که امروز مردم احساس می‌کنند بیش از هر زمان دیگری راه بهشتی باید راه پررهرویی باشد.»(فرهنگ آشتی، 10/4/1389)
او تصریح می‌کند:«امروز نیز اگر مردم به یک عالمی مانند سیدحسن نصرالله در بسیاری از کشورهایی اسلامی عشق میورزند به این دلیل است که او را عالم ربانی میدانند.»(کائنات، 25/8/1389)
*حکومت باید حکومت هدایت باشد
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی معتقد است:«حکومت باید حکومت هدایت باشد و مردم را به طرف باورهای الهی و اخلاق کریمه هدایت کند و تمام ائمه اطهار(ع) تلاش کردند تا جامعه تربیت شده مکتب نبوی و علوی و حسنی و حسینی شود و انسانها را متخلق به اخلاق الهی کنند.»
*نگاه فراگیر به مقوله سبک زندگی
او میگوید:«نظام ما مبتنی بر اسلام است و باید سبک زندگی نبوی داشته باشد. در تمام امور از جمله اقتصاد و سیاست و فرهنگ و بازار و قضا و عدالت باید سبک زندگی نبوی باشد.»
*جایگاه نظریات مبتنی بر دینی
او میگوید:«در هرجای کشور که بعد 35 سال توفیقی داشتیم، آنجایی است که نظریات مبتنی بر دین ارائه شده است و هرجایی که ناموفق بودیم، جاهایی است که نگاهی به شرق و غرب و آن الگوی غربی که اصلا به یک مجموعه‌ای دارای یک هویتی دینی نمی‌خورد، داشته‌ایم. ما می‌خواهیم نظامی مبتنی بر دین بنا کنیم؛ بنابراین باید با این اهداف شریعت و با مقاصد شریعت کاملاً سازگاری داشته باشد و لذا در اینجا آموزش و پرورش و آموزش عالی دیگر یک وزارت خانه معمولی مثل همه وزارت خانه‌ها نمی‌شود؛ اگر حکومت هدایت‌گر شد، نه اینکه تنها هدایت کند به سمت نماز، بلکه هدایت می‌کند به تمام سطوح زندگی تا انسان را متعالی بسازد چراکه «و الی الله مصیر»؛ یعنی این صیرورت به حق اقتصادش چگونه باشد؟ سیاست چطور باشد؟ روابط اجتماعی چگونه باشد؟ قانون در مجلسش چطور باشد؟ سیاست بین الملل چطور باشد؟ خانواده به عنوان اساس چگونه باشد؟ چون «الی الله مصیر». مگر خانواده از جامعه و سیاست از اقتصاد جداست؟ باید یک آهنگی داشته باشد آن هم آهنگ توحیدی است.»
او میافزاید:« الان آن آهنگی که به علت رابطه ارگانیک باید به کل قضیه بخورد، نمی‌خورد؛ یک جایی یک آهنگی دارد، جای دیگر یک آهنگ ناموزون دیگری دارد. آن آهنگ موزون این است که در همه بخش‌ها آن هدایت و تربیت دینی جریان داشته باشد. برای قانون در مجلس، اقتصاد و داد و ستدمان در بازار، سیاست ما با دیگران باید با این تربیت دینی و هدایت دینی ارتباط داشته باشد. نباید جدای از این تربیت دینی باشد؛ نمی‌توان گفت مخلص دین هستیم ولی در مذاکرات، در اقتصاد و جاهای دیگر دین باید غائب باشد. در زندگی امیرالمونین داریم که آمدند در بازار و گفتند: الفقه ثم المتجر. اما در مبانی تربیتی امیرالمونین در مکتب و در نهج البلاغه نگاه کنید؛ انسان تکامل یافته متجر و بازار و قضا و وزارت خارجه و داخله‌اش نمی‌تواند غیر دینی باشد. این ایجاب می‌کند که ما متناسب با این اهداف و مقصد برنامه‌ریزی کنیم.»
*عدالت انفسی مقدمه عدالت آفاقی
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی به بیان ساده معتقد است با دستمال کثیف نمی‌توان شیشه را پاک کرد. او معتقد است تا عدالت انفسی شکل نگیرد، عدالت آفاقی شکل نخواهد گرفت. رئیسی تصریح می‌کند:«عدالت آفاقی رخ نمیدهد جز اینکه عدالت انفسی انجام شود یعنی این انسان‌های عادل هستند که تنها می‌توانند جامعه را به سوی عدالت سوق دهند.
او تصریح می‌کند:«امروز عالم دچار انسان‌های خودخواه و مستکبر است و آنانکه می‌توانند این مستکبران را سرجای خود بنشانند، کسانی هستند که در مکتب انبیاء تربیت یافته‌اند و نقش رهبر را در جامعه ایفا می‌کنند.»
*رئیسی عمیقاً خداباور است و بین سیاست و معنویت پیوند قائل است
او میگوید:«نخستین شاخص در مکتب سیاسی امام خمینی(ره) اخلاص و دلدادگی به خدا و خود را عبد در محضر مقدس پروردگار دیدن است.»
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با اشاره به اینکه برای امام کتاب‌های زیادی نوشته شده است اما اگر بخواهیم در یک جمله سنگ زیربنای اندیشه امام را معرفی کنیم همان جمله معروف عالم محضر خداست را می‌توانیم بگوییم که سنگ زیربنای تفکر امام است، میگوید:«در عالم بسیاری از افراد ادعای علم و دانش می‌کنند اما در حقیقت کسی که از همه عابدتر است از همه عالم‌تر است.»
او پیوند دادن بین معنویت و سیاست است را شاخصه دیگر مکتب امام میداند و میگوید:«آنچه در غرب می‌گذرد کنار گذاشتن خدا از زندگی است که قریب 400 سال است با خدا می‌جنگند ولی امروزه بیشترین گرایش به معنویت در بین جوانان غربی است.» وی با اشاره به اینکه محصول جدایی معنویت در غرب جنگ‌های جهانی اول ودوم، تجاوزها و ضایع کردن حق ملت مظلوم فلسطین است، تصریح می‌کند:«امام(ره) بین معنویت و سیاست پیوند داد به طوری که در تمام امور خدا و رضایت خدا را می‌بیند.»
*گمشده انسان معاصر
او میگوید:«اعتقاد ما بر این است که هرکجا نقص و مشکلی در کشور وجود دارد، نسخه نجات بخشش در قرآن کریم، سیره اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و ظرفیت‌های داخلی وجود دارد، اما متأسفانه جریانات روشنفکری نگاهشان برای حل مشکلات به دستان غرب است.»(تسنیم، 17/9/95)
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی تصریح می‌کند:«امروز گمشده انسان معاصر، توجه به نکات و آموزه‌های ائمه معصومین(ع) است، هنگامی که توجه به این آموزه‌ها کم شود، بهره‌مندی از این مواهب نیز کم خواهد شد.» او با اشاره به فرموده امام رضا(ع) «إنّ النّاسَ لَو عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا. اگر مردم زیبایی‌های سخنان ما را می‌شناختند، بی‌شک از ما پیروی می‌کردند»، تصریح میکرد:«امروز وظیفه خطیر رساندن پیام حضرات معصومین(ع) به گوش جهانیان بر دوش شیعیان و پیروان آنان است و اگر اتفاقی غیر از این رخ داده اشکال در تبلیغ و تبیین ماست.»(تسنیم، 17/9/95)
*ظرفیت دین
او تصریح می‌کند:«اندیشههای شهید بهشتی در راه اجرای قانون الهی و کارآمد دانستن دین در عرصههای مختلف زندگی و اجتماع ظهور و بروز یافت. این اندیشهها در تقابل با اندیشه کسانی بود که معتقد بودند دین، قدرت و توانایی و ظرفیت حضور در هم عرصهها را ندارد.»(جهان صنعت، 6/4/1383)
او تأکید دارد:«احکام فقهی بر جامعه و زندگی انسانها حکومت دارند و جمهوری اسلامی می‌تواند با فقه پویای شیعه، تمام قد در برابر سکولارها بایستد.»
ادامه دارد...
